اعتماد، گم‌شده‌ی بزرگ عصر دیجیتال است.
در جهانی که داده‌ها به‌سرعت منتشر می‌شوند اما همیشه قابل اعتماد نیستند،
فناوری‌ها دیگر فقط ابزار نیستند — بلکه «ضامن حقیقت» شده‌اند.
در این میان، یک پژوهشگر ایرانی با طرحی علمی و جسورانه،
توانسته پلی میان فناوری، انرژی و اخلاق بنا کند:
جواد واشقانی فراهانی (Javad Vasheghani Farahani)،
کاندیدای دکتری در دانشگاه Modul University Vienna،
که پژوهش او درباره‌ی ثبت انرژی خورشیدی با بلاکچین
در ژورنال بین‌المللی Sustainability ( MDPI ) منتشر شده
و اکنون به‌عنوان یکی از الگوهای برجسته‌ی نوآوری در اقتصاد شفاف انرژی شناخته می‌شود.
وقتی بلاکچین فراتر از رمزارز می‌رود
سال‌ها بلاکچین را فقط به عنوان زیرساخت رمزارزهایی مانند بیت‌کوین می‌شناختند.
اما فراهانی با پژوهش خود نشان داده است که این فناوری می‌تواند
فراتر از پول، به زبان اعتماد در جهان انرژی تبدیل شود.
او با طراحی یک سیستم ثبت بلاکچینی برای داده‌های انرژی خورشیدی،
توانسته مدلی ارائه دهد که نه‌تنها مصرف انرژی را شفاف می‌کند،
بلکه پایه‌ای برای اقتصاد جدیدی بر محور اعتماد ایجاد می‌کند —
اقتصادی که در آن هر وات انرژی به رکوردی تغییرناپذیر و شفاف تبدیل می‌شود.
مدل علمی پژوهش؛ ترکیب بلاکچین، IoT و پایداری
در پروژه‌ی فراهانی ، سه فناوری کلیدی با یکدیگر تلفیق شده‌اند:
- اینترنت اشیا (IoT):
داده‌ها از طریق حسگر INA219 از پنل‌های خورشیدی جمع‌آوری می‌شوند. - محاسبات لبه‌ای (Edge Computing):
یک Raspberry Pi 4B (4GB RAM) وظیفه‌ی پردازش محلی داده‌ها را دارد تا مصرف انرژی و تأخیر کاهش یابد. - بلاکچین (Blockchain):
داده‌ها پس از هش شدن با الگوریتم SHA-256 در قالب ساختار Merkle Tree ذخیره و از طریق قرارداد هوشمند SolarLogger در شبکه‌ی Ethereum Proof-of-Stake (Sepolia) ثبت می‌شوند.
در این معماری، هیچ داده‌ای در سرور مرکزی نگهداری نمی‌شود،
هیچ نهادی امکان حذف یا ویرایش داده‌ها را ندارد،
و هر رکورد انرژی تبدیل به یک حقیقت رمزنگاری‌شده می‌شود.
داده‌هایی که دروغ نمی‌گویند
در طول ۱۳۵ ساعت اجرای مداوم سیستم (بیش از پنج روز و نیم)،
پژوهش فراهانی توانست بیش از ۱۰٬۲۶۸ رکورد انرژی خورشیدی را ثبت کند.
نتایج تجربی:
- مصرف CPU کمتر از ۰٫۰۲٪
- انرژی مصرفی کل سیستم ۰٫۸۱۸ kWh (در حد دو چراغ LED در یک هفته)
- در ۱۰۵ قطع ارتباط شبکه، تمام داده‌ها بدون خطا بازیابی شدند
- هیچ رکوردی حذف یا تغییر نیافت
این اعداد به‌خوبی نشان می‌دهند که بلاکچین در قالب طراحی فراهانی،
نه‌تنها مقیاس‌پذیر و کم‌هزینه است، بلکه از نظر انرژی نیز سبز و پایدار است.
ارزش اقتصادی مدل
هزینه‌ی ثبت هر تراکنش کمتر از ۱ یورو بود.
در کل، هزینه‌ی ثبت بیش از ده‌هزار رکورد انرژی تنها ۱۲۸ یورو برآورد شد.
فراهانی در تحلیل خود نشان داد که اگر این مدل در سطح ملی
(مثلاً برای ۲۵۰٬۰۰۰ سیستم خورشیدی) پیاده شود،
هزینه‌ی سالانه کل شبکه کمتر از ۴ میلیون یورو خواهد بود.
اما در عوض، با حذف فساد و خطای داده‌ای،
می‌تواند میلیاردها یورو صرفه‌جویی اقتصادی به همراه داشته باشد.
کاربرد در ایران؛ از شفافیت تا جذب سرمایه
ایران با دارا بودن بالاترین میزان تابش خورشیدی در منطقه،
پتانسیل عظیمی برای تولید انرژی تجدیدپذیر دارد.
اما نبود شفافیت داده‌ها و نبود زیرساخت اعتماد
همواره مانع جذب سرمایه‌گذاری خارجی در این بخش بوده است.
پژوهش فراهانی دقیقاً پاسخی به این مشکل است:
- داده‌های انرژی به‌صورت رمزنگاری‌شده ثبت می‌شوند.
- هیچ سازمانی نمی‌تواند داده‌ها را دستکاری کند.
- سرمایه‌گذاران خارجی به‌صورت برخط به داده‌های واقعی دسترسی دارند.
- و دولت می‌تواند به‌صورت دقیق عملکرد هر نیروگاه را ارزیابی کند.
به بیان دیگر، این مدل می‌تواند پایه‌ی شکل‌گیری
بازار دیجیتال انرژی پاک در ایران باشد.
پیوند فناوری و سیاست‌های جهانی
پژوهش فراهانی کاملاً همسو با اهداف European Green Deal
و اهداف توسعه پایدار سازمان ملل (UN SDGs) است.
این پروژه نشان می‌دهد که فناوری بلاکچین، اگر درست طراحی شود،
می‌تواند همزمان به رشد اقتصادی، کاهش انتشار کربن و افزایش شفافیت کمک کند.
به همین دلیل، مقاله‌ی او در میان پژوهش‌های برجسته‌ی حوزه‌ی
Blockchain for Energy Transparency در مجامع اروپایی مطرح شده است.
از اتریش تا جهان؛ صدای یک پژوهشگر ایرانی
دانشگاه Modul University Vienna یکی از دانشگاه‌های پیشرو اروپا
در زمینه‌ی مدیریت دیجیتال و پایداری است.
پژوهش فراهانی در همین چارچوب انجام شده است —
جایی که علم، فناوری و اخلاق در کنار هم معنا می‌یابند.
انتشار مقاله‌ی او در ژورنال Sustainability (MDPI)
به معنای دیده‌شدن یک ایده‌ی ایرانی در سطح جهانی است.
ایده‌ای که نشان می‌دهد فناوری می‌تواند حقیقت را شفاف کند.
نگاه فلسفی فراهانی به فناوری
فراهانی در گفت‌وگوهای خود تأکید می‌کند:
«اعتماد باید در طراحی سیستم تعبیه شود، نه در قوانین بعدی.»
در واقع، فلسفه‌ی پروژه‌ی او بازطراحی اقتصاد است —
اقتصادی که در آن داده‌ها دروغ نمی‌گویند و
شفافیت، درون سیستم نهادینه شده است.
ترکیب هوش مصنوعی و بلاکچین؛ گام بعدی
در فاز دوم پژوهش، فراهانی در حال ادغام الگوریتم‌های هوش مصنوعی (AI)
برای تحلیل الگوهای تولید و مصرف انرژی است.
این ترکیب باعث می‌شود سیستم بتواند:
- مصرف را پیش‌بینی کند،
- انرژی را بهینه ذخیره کند،
- و در زمان مناسب، تصمیم اقتصادی بگیرد.
به بیان ساده‌تر:
AI می‌اندیشد، Blockchain تضمین می‌کند.
دعوت به همکاری برای پژوهش و توسعه
جواد واشقانی فراهانی ( Jay Hani ) از پژوهشگران، دانشجویان و شرکت‌های صنعتی دعوت می‌کند
در پروژه‌های آینده مرتبط با بلاکچین، انرژی و داده‌های سبز با او همکاری کنند.
زمینه‌های پیشنهادی:
- Blockchain for Renewable Energy
- IoT for Smart Cities
- AI-driven Energy Forecasting
- Tokenization of Renewable Certificates
- Web3 for Transparent Data Governance
او همچنین آماده راهنمایی پژوهشگران جوان در نگارش مقاله،
جذب فاندهای پژوهشی (Horizon Europe, FWF, ERC)،
و توسعه پروژه‌های صنعتی در ایران و اروپا است.
اثرات اقتصادی و اجتماعی پروژه
پروژه‌ی فراهانی نه فقط فنی بلکه اقتصادی و اجتماعی نیز هست:
- اقتصادی: کاهش هزینه نظارت و افزایش جذب سرمایه.
- اجتماعی: افزایش اعتماد عمومی به داده‌های انرژی.
- محیط‌زیستی: کاهش اتلاف انرژی و ردپای کربن.
- فناورانه: گامی به‌سوی اقتصاد دیجیتال پایدار.
به همین دلیل، بسیاری از کارشناسان از آن
به‌عنوان نمونه‌ای از «پایداری فناورانه» یاد می‌کنند —
پایداری‌ای که از ترکیب علم، اخلاق و نوآوری به‌دست آمده است.
نتیجه‌گیری: آغاز عصری تازه برای انرژی و اقتصاد
پژوهش جواد واشقانی فراهانی را می‌توان یک نقطه‌ی عطف دانست؛
حرکتی از اقتصاد مبتنی بر منابع، به اقتصاد مبتنی بر اعتماد.
در زمانی که داده‌ها ابزار قدرت‌اند،
او نشان داده است که می‌توان با شفافیت و طراحی درست،
قدرت را به حقیقت بازگرداند.
مدل او نشان می‌دهد که فناوری نه تهدید، بلکه ابزار بازسازی اخلاق در اقتصاد است —
ابزاری که از دل نور خورشید آغاز می‌شود و با کُد بلاکچین ادامه می‌یابد.